D. Artillerie Inrichting:
Hoofd Marine Artillerie Inrichting (J. G. A. Veerman, Kapt.
Luit. t. zee) 74; woonhuis P.T.T. no. 2313
Chef Pyrotechnische werkplaats (F. v. d. Brink, Ltz. 1) 232;
(alleen te bereiken via Rijkswerfcentrale); woonhuis
P.T.T. no. 2556
Wachtpost Pyrotechnische werkplaats 78
E. Arsenaaldienst:
Chef Arsenaaldienst (S. J. Maats. Off. M.S.D. 1) 202
F. Transportbedrijf:
Hoofd Autowerkplaats 49
Garagewacht 48
G. Binnenliggende schepen:
Diverse nummers.
H. Andere instellingen, aangesloten op Marine Centrale:
Wachtschip Willemsoord ideze kunnen ook via de P.T.T.
Kazerne, Mijnendienst (centrale worden bereikt. (Zie
Rijkswerf l onder I, J en K.)
I. Wachtschip Willemsoord (P.T.T. no.
Commandant
Eerste Officier
Officier van Administratie
Officier van de Wacht
J. Kazerne Mijnendienst (P.T.T. no. 2841)
Commandant
Eerste Officier
Officier van Administratie
Officier van de Wacht
Staf Officier Sociale Zaken (zie Commandement) 09
K. Rijkswerf (P.T.T. no. 3141)
L. Geestelijke verzorging Marinepersoneel:
Vlootpredikant: Ds. L. A. Bodaan 2970
Vlootaalmoezenier: B. J. Wilmink 2970
RIJKSWERF.
De Rijkswerf heeft haar ontstaan te danken aan de om
standigheid. dat in 1781 op voorstel van de Admiraliteit
van Amsterdam aan de Staten van Holland het besluit
werd genomen om de zeehaven het Nieuwe Diep tot een
„welgeschikte en veilige" haven te maken.
Het Nieuwe Diep was vóór die tijd een kreek, welke voort
kwam uit de slib- en zandgronden van het Koegras.
Er bestonden toen reeds enige stenen dammen, welke in de
jaren 17701780 aangelegd waren.
De verbetering van de haven werd verkregen door het
maken van een vangdam en een leidam, waardoor de eb-
stroom gedwongen werd door de haven te gaan, zodat de
haven als gevolg van de schuring van de stroom tot meer
dere diepte werd gebracht.
Hoewel dit werk omstreeks 1783 al zover gereed was,
dat een behoorlijke diepte was verkregen, heeft het nog
vele jaren geduurd voordat de Rijkswerf ontstond.
De aanleg heeft plaatsgevonden in de jaren 18161822, in
welke tijd het Natte Dok en het eerste gegraven dok (oude
dokt gereed kwamen.
Het gemaal voor het gegraven dok werd door stoom ge
dreven en was opgesteld in een gebouw, dat later als graan-
pakhuis in gebruik is geweest en dat nog onder deze naam
bekend staat.
De aanleg van deze werken stond onder leiding van de
bekende ingenieur J. Blanken, die ook het Noordhollands
Kanaal heeft ontworpen en uitgevoerd.
De eerste dokking in het Oude Dok had plaats in 1822.
Het dok was overigens geen groot succes; men ondervond
veel hinder van oprijzing van de bodem, waartoe men ko
lossale hoeveelheden ballast in het dok heeft gelegd.
Een aantal jaren heeft men doorgesukkeld, de sluishoof-
den lekten door en tenslotte heeft men in 1850 het dok
afgedamd, waardoor niet langer gedokt kon worden.
Er is geen juist jaartal op te geven over het tijdstip, waar
op de Rijkswerf voldoende bedrijfsgereed was om als zo
danig te gaan functionneren.
Wel staat vast, dat het „Maritieme Etablissement Willems
oord" op 20 September 1822 door het Departement van
Marine werd overgenomen van dat van Binnenlandse Za
ken en Waterstaat, terwijl de inrichting van de werf door
ging tot 1827.
In de jaren 18571863 werden opnieuw grote werken
ondernomen. Het Oude Dok werd herbouwd, evenals de
zeedoksluis en de keersluis in het dokkanaal (Boeren
verdriet)
Voorts werd een nieuw droogdok gegraven (Nieuwe Dok).
De Rijkswerf is thans de enigst overgebleven Rijkswerf.
De Marinewerf in Vlissingen werd in 1870 opgeheven, die
in Amsterdam in 1915 en die in Hellevoetsluis in 1933.
Van de oude bouwwerken zijn er nog een aantal overge
bleven; verdwenen zijn echter de oude magazijnen en
werkplaatsen in de Zuid-Oosthoek van de werf (Vierkan
tje), welke in de jaren 19401945 door oorlogshandelingen
werden verwoest.
De werkzaamheden op de Rijkswerf zijn in de eerste plaats
gericht op de herstelling van schepen der Kon. Marine,
zowel wat de scheepsbouw, als ook de werktuigelijke- en
electrische inrichtingen, de artillerie, en de torpedo-be
wapening betreft.
Daarnaast vinden ook regelmatig herstellingen plaats aan
schepen van het Loodswezen en op bescheiden schaal aan
schepen van andere Rijksdiensten.
De voornaamste afdelingen met hun werkplaatsen zijn:
le. Afd. Scheepsbouw.
Scheepsbouwwerkplaatsen voor bewerking van staal
plaat en profiel.
Scheepsbouwwerkplaats voor houtbewerking.
Sloepenloods.
Scheepsbeschieterswerkplaats, tevens modelmakerij,
Kuiperij, Blokmakerij en Meubelmakerij.
15
